In deel 1 en deel 2 van dit drieluik over meditatie hebben we geleerd wat meditatie nu eigenlijk is, hoe simpelweg te beginnen en wat het proces is dat zich innerlijk voltrekt. In dit deel gaan we in op de spirituele betekenis van meditatie. Want wat betekent meditatie nu écht, en wat betekent dat eigenlijk: spiritualiteit? Let us enlighten you!
De weg van yoga is eigenlijk heel simpel: het is de weg terug naar jeZelf. Dit noemen we ook wel Zelfverwerkelijking. We beginnen, op de yogamat, met het verbinden van lichaam en geest, en het Zelf. Dit Zelf is jouw ware wezen, datgene wat je in de kern bent. Het wordt ook wel de ziel genoemd. Door jeZelf te verwerkelijken kun je uiteindelijk het aardse leven ontstijgen en één worden met het hogere. Dat is een lange weg die niet zomaar in één leven te realiseren is, maar de weg zelf heeft al ontzettend veel te bieden. Hoe meer je vordert op dit pad, hoe evenwichtiger, krachtiger, liefdevoller en vrediger je in het leven kan staan.
Meditatie is als het ware de snelweg naar je ware Zelf
Hoe meer je de wervelingen die in meditatie voorbij komen, gewoon voorbij laat komen (zonder je ermee te verbinden of erover te oordelen), hoe meer je je geest opschoont en als het ware de weg vrijmaakt voor je Zelf om naar buiten te treden. Door de wervelingen op te ruimen pel je je eigen menselijke identiteit, opgebouwd door de jaren heen als overlevingsmechanisme, laagje voor laagje af. Zoals een ui opgebouwd is uit vele lagen met een krachtige kern in het midden van waaruit de lagen eromheen zijn gegroeid, zo besta je zelf als mens ook uit vele lagen. Je hoeft nooit bang te zijn de lagen af te pellen; de kern in jou, jouw ware Zelf, heeft alles in huis wat je je maar kunt wensen. Het is het vonkje goddelijkheid in je dat onbegrensd is. De lagen eromheen vormen juist de begrenzing van jouw potentie. Pel de lagen af, en jouw Zelf kan gaan schijnen.
“Yoga is het stilleggen van de wervelingen in de geest”
In de Yoga Sutra’s van Patanjali, een eeuwenoude wijze die de leer van de yoga in prachtige verzen heeft gebundeld, wordt dit samengevat in sutra 1.2: “Yogaś-citta-vṛtti-nirodhaḥ” ofwel ‘Yoga is het stilleggen van de wervelingen in de geest’. Dit doen we op de yogamat door middel van asana’s, en bij uitstek in meditatie door volledig naar binnen te keren.
Nuchtere spiritualiteit
Naast dat meditatie je enorm helpt in je dagelijkse leven (lees hier meer over in deel 2) helpt het je ook op je spirituele pad. Maar wat is dat eigenlijk, dat spirituele pad? Spiritualiteit kan voor sommigen erg zweverig klinken, terwijl het heel simpel, concreet en hartstikke aards is. Spiritueel leven is doen waarvan je weet dat je het moet doen, en laten waarvan je weet dat je het moet laten, ook al is het moeilijk. Dit betekent dat wanneer je luistert naar je eigen innerlijke kompas (de stem van je Zelf) en je moreel zuiver leeft (ofwel: een goed mens zijn), je eigenlijk al heel ver bent. Daarvoor hoef je niet in een klooster te gaan wonen, in bamboe kleding te lopen of je in de meest ingewikkelde asana’s te draaien. Spiritualiteit is hier en nu, en gewoon in je spijkerbroek.
“Spiritueel leven is simpelweg doen waarvan je weet dat je het moet doen,
en laten waarvan je weet dat je het moet laten”
Maar hoe weet je dan wanneer je het goede doet? Hoe weet je wanneer dat innerlijke kompas spreekt? Wel, hoe meer je in verbinding komt met jouw Zelf, hoe zuiverder je dit gaat voelen. Hoe meer je je geest opschoont (door middel van meditatie), hoe minder lagen er over je Zelf heen liggen en des te minder vertroebelt je raakt. Door het opschonen van al die lagen creëer je zuiverheid en helderheid in jezelf. Je Zelf gaat dan meer schijnen en jouw eigen innerlijke kompas ga je dan steeds helderder horen, voelen en zien. Dit is de weg van in contact komen met jeZelf. Hoe verder je vordert, hoe meer je hier de vruchten van gaat plukken.
Hele dagen mediteren? Doe maar niet!
Als spiritualiteit betekent ‘doen waarvan je weet dat je het moet doen, en laten waarvan je weet dat je het moet laten’, kun je zelf al concluderen dat je niet hele dagen hoeft te gaan mediteren. Want we hebben onze verantwoordelijkheden in het leven, onze plichten, en bovendien hebben we de ervaringen van alledag te doorleven. Het zijn deze ervaringen die ons laten vorderen op het spirituele pad. Immers zijn dit de levenslessen die we te leren hebben. Door daadwerkelijk open te staan voor de les in iedere ervaring, en die aan te gaan en te doorleven, kun je óók laagjes in jeZelf afpellen. Dit gebeurt alleen als je met de juiste houding deze ervaringen aangaat, dat wil zeggen vanuit openheid, nieuwsgierigheid, zachtheid en een rustvol gewaarzijn. Dit is eigenlijk dezelfde houding die je in meditatie aanneemt of op de yogamat. Zoals in een eerder blog al mooi omschreven: op de mat oefen je het leven te leven. Zo ook op het meditatiekussen. Maar het leven zélf moet wel geleefd worden. Alleen maar in meditatie verkeren kan ook een compensatie zijn in plaats van een weg naar Zelfverwerkelijking. Dan wordt het uiteindelijk een extra laag om je kern heen, in plaats van dat je je lagen afpelt. Keep the balance. En die is voor iedereen anders.
“Spiritualiteit is hier en nu, en gewoon in je spijkerbroek”
Luister dus naar je innerlijke kompas, naar de stem van je Zelf. Als jij zuiver voelt dat je je vertrek naar een Tibetaans klooster moet maken; doen. Als jij duidelijk voelt dat, op dit moment, 5 minuten mediteren na het opstaan voor jou geschikt is; doen. Als jij helder voelt dat je nu even een drankje op het terras moet gaan drinken; doen. Doe waarvan je wéét dat je het moet doen. Ook al is het moeilijk. Want soms voelen we dat we iets moeten doen, maar hebben we er eigenlijk geen zin in. Of zien we ertegen op, omdat we dan een (innerlijke) confrontatie aan moeten gaan. Doe het dan toch. Want ook dat hoort bij jouw spirituele pad. En dáár gaat het om: dat je doet waarvan je weet dat je het moet doen. Met alles erop en eraan.
En wat je doet, doe dat goed. Hoe? Door het te doen met de juiste houding. De houding die je aanneemt bij meditatie, of op de yogamat, die kun je meenemen in het leven. Onderga je ervaringen in openheid, nieuwsgierigheid en zachtheid, en blijf ten alle tijden rustvol gewaar. Zo stel je jezelf open om te groeien, lagen van je af te laten glijden en als naakte Zelf over te blijven.
Schoonheid
Hoe meer laagjes er van je af glijden, hoe schoner je geest wordt en hoe meer je Zelf naar buiten kan treden. Heb je ooit wel eens nagedacht over de werkelijke betekenis van het woord ‘schoonheid’?
