‘What goes around comes around.’ Zelfs Justin Timberlake schreef er een liedje over. Het woord ‘karma’ is velen van ons in meer of mindere mate wel bekend, maar wat betekent het nu werkelijk? Welke wereld gaat er achter dit begrip schuil en nog belangrijker: hoe kunnen we er mee omgaan?

Wat is karma?
(Je huidige) karma is in feite niets meer dan een optelsom van alle indrukken die je in dit en vorige levens hebt opgedaan en nog niet uitgewerkt.

Alles ligt vast
Al deze indrukken bepalen volledig je huidige omstandigheden. Zo is het tijdstip waarop je geboren bent en zijn tevens de ouders waaruit je geboren bent een direct resultaat van je karma van vorige levens. Zo ook zijn het karakter dat je in dit leven meegekregen hebt en de cultuur waarin je geboren bent geen toevalzaken, maar rechtstreekse gevolgen ván. En het huis waar je nu woont, het werk dat je nu doet en de relaties die je hebt zijn bepaald door het door jou verzamelde karma in dit en vorige levens. Hierin is niets uitgezonderd; karma zorgt niet alleen voor de ‘grote’ dingen als een baan en een huis maar ook voor de ‘kleine’ dingen als de hummus op je brood of de verjaardagskaart in je bus. Met andere woorden; alles is met elkaar verbonden. En als je dit gaat inzien, zie je ook dat toeval of willekeur niet kan bestaan.

Actie en reactie
Karma is niets meer dan causaliteit; actie en reactie, of oorzaak en gevolg. Iedere handeling (actie) die je verricht heeft een gevolg (reactie). Dit gevolg zul je dan ook uit moeten werken, dit is immers iets dat je zelf in beweging hebt gezet. Lukt het je nog niet om dit uit te werken, dan wordt dit karma opgeslagen in het causale lichaam (onderdeel van je geest of subtiele lichaam) om later, in het huidige of een volgend leven, uit te werken.

“Karma is niets meer dan causaliteit; actie en reactie, of oorzaak en gevolg.”

Continue maken we nieuw karma aan. Ieder woord dat we tegen een ander zeggen waarmee we verdriet of juist vreugde teweeg brengen zullen we later moeten ‘afbetalen’. Elke onzuivere handeling (zowel tegenover een ander als tegenover onszelf) laat de karmische ‘rekening’ weer oplopen. En zelfs bij iedere ademteug doden of schaden we minuscule beestjes in de lucht, waarvan we de consequenties zullen moeten dragen. Maar natuurlijk komen ook de consequenties van iedere goede daad vroeg of laat onze kant op; dan mogen we genieten van deze consequenties. Dit is net zo goed het uitwerken van ons karma. Vanuit onze menselijkheid noemen we dit ‘positief’ of ‘negatief’ karma – echter uiteindelijk komt het op hetzelfde neer; indrukken om nog uit te werken.

Zo bepalen we iedere seconde van de dag ons lot. Werken we in dit leven erg hard voor onze centen, dan kan het zomaar zijn dat je in een volgend leven incarneert in een rijk nest. Geven we veel aandacht aan spiritualiteit, dan kunnen we zomaar in een volgend leven in een zeer spirituele omgeving terecht komen. Trainen we ons leven lang op de tennisbaan, dan kunnen we zomaar in een volgend leven in een atletisch lichaam incarneren en een ‘natuurtalent’ zijn met een racket in de hand. Bestelen we de snackbar, dan kan het zomaar zijn dat wij zelf in een volgend leven bestolen worden. En uiteraard kunnen de gevolgen altijd ook al in het huidige leven naar je toe komen. Over het hoe en wanneer echter heb je geen controle. Wél over hoe ermee om te gaan wanneer het dan je kant op komt.

“Over het hoe en wanneer heb je geen controle.
Wél over hoe ermee om te gaan.”

Kanttekening van ‘good karma’
Hoe leuk het ook klinkt om in een volgende leven te incarneren in een rijk nest, de consequenties van deze vruchten moeten ook gedragen worden. Veel geld hebben betekent ook dat je van dat geld, en alles wat het met zich mee brengt, zult moeten onthechten. Het ego kan zich gemakkelijk verbinden met zoiets machtigs als geld (en er zijn naast ‘geld’ nog meer voorbeelden te bedenken) waardoor je spiritueel gezien dieper en dieper in de materie zakt, in plaats van er bovenuit weet te stijgen. Zulk, vanuit het ego bestempeld, ‘positief karma’, kan je juist verder van huis brengen.

Het beste is dus niet te streven naar positief karma, maar naar het ten eerste níet of in ieder geval minder aanmaken van karma, en ten tweede naar het uitstijgen boven karma (bevrijding, hier komen we later op terug).

Wie goed doet, slecht ontmoet…?
Bij sommigen kan weleens de vraag rijzen hoe het dan kan dat zo’n goed, mooi, lief, sterk, etc. mens zo’n moeilijk leven kan hebben. Er wordt dan gezegd dat karma niet kan kloppen omdat deze persoon ogenschijnlijk alles goed lijkt te doen en toch alleen maar tegenslagen krijgt. Echter dan vergeet men dat de wet van karma niet over alleen dit huidige leven gaat, maar over vele, vele, vele levens. We zijn in essentie een ziel die vele incarnaties bekleedt en zo aan één stuk door de karmische rekening loopt te vullen. Het karma dat je nu aan het uitwerken bent kan zomaar honderd levens geleden of zelfs miljoenen levens geleden ontstaan zijn. En je kunt je eigen karma of het karma van een ander niet zien. Het enige dat je kunt doen is het zo zuiver en zorgvuldig mogelijk uitwerken op het moment dat het zich aandient, in vertrouwen dat het goed is zoals het is.

“Je kunt je eigen karma of het karma van een ander niet zien.”

Alles is energie
Karma is geen ingewikkeld spel of complexe materie; het is louter energie. Opgeslagen energie. En zoals altijd beweegt energie, verandert het van vorm en zo ook beweegt het door ons. Zo kan je karma, in de vorm van opgeslagen indrukken in je causale lichaam, zich een weg naar de oppervlakte manifesteren waarin je ze ineens waar kan nemen in de vorm van de welbekende wervelingen; gedachten, gevoelens en herinneringen. En ook deze wervelingen, die dus voortkomen uit je karma, zijn puur energie. Het is dan aan jou om deze (de gevolgen van je karma) uit te werken, om je zo te verlichten van je karma (de oorzaak).

Uiteraard manifesteert karma zich ook buiten je, als spiegel voor jou om je eigen onuitgewerkte indrukken in te kunnen ontmoeten. Dit zijn de ervaringen die we voorgespiegeld krijgen in de vorm van situaties en omstandigheden. Ook dit is uiteindelijk een energetische dans, die meebeweegt met wat er in jou gebeurt. Los je dus je karma op, dan verdwijnen de bijbehorende ervaringen en maken ze plaats voor nieuwe.

Op de yogamat
Wanneer je asana beoefent wordt er, op verschillende plekken in het fysieke lichaam, en zo ook in het subtiele lichaam, energie vrijgemaakt. Deze opgeslagen energie is karma. Wanneer dit loskomt kun je niet alleen in het fysieke lichaam voelen dat er wat meer ruimte komt, souplesse of dat de energie gaat ‘stromen’, tevens kun je in het subtiele lichaam gedachten, gevoelens en herinneringen (de wervelingen) waarnemen. Tijdens de yogales leer je rustvol gewaar te blijven van deze wervelingen, zodat de energie daadwerkelijk door kan stromen en je karma zodanig weg kan vloeien. Hierbij mag gezegd worden dat zeker niet elk karma, na eenmalig omhoog te komen tijdens asana, uitgewerkt is; veelal heeft het meer nodig en is dat wat loskomt als het ware een flard van een ‘hap’ karma. Een alinea in een hoofdstuk.

Wanneer je niet rustvol gewaar blijft van wat er in je speelt loop je groot risico dat het ego zich gaat verbinden met dat wat speelt. Het gevolg is dat de werveling (die puur energie is) vastgehouden wordt en niet meer door kan stromen. Zo houd je dus je karma, dat eigenlijk vraagt uitgewerkt te worden, langer vast dan nodig.

“Meditatie is tevens de plek bij uitstek om het rustvol gewaarzijn te oefenen,
en zodoende het karma weg te laten stromen.“

De cirkel van samsara
En zo lopen we constant ons karma van vorige levens en het huidige leven uit te werken, of vast te houden met een beetje pech, terwijl we tegelijkertijd bergen nieuw karma aan het aanmaken zijn. Zit er een doel achter dit systeem?

Het is een kringloop van zaadjes planten (karma in de vorm van indrukken in het causale lichaam), zaadjes laten ontkiemen (dit ligt veelal niet in onze handen) en zaadjes laten bloeien (uitwerken van het karma). Nieuwe zaadjes worden continue geplant. Wanneer we zonder toenemende bewustwording het leven vervolgen blijft dit door en door en doorgaan. Met geluk mag je iets leuks gaan uitwerken, met pech iets vervelends en we weten nooit wat er om de hoek op ons wacht.

Wanneer we echter ons gewaarzijn weten te verruimen en van binnen zuiverder worden en meer onderscheidingsvermogen, inzicht en wijsheid verkrijgen, krijgen we stukje bij beetje vat op het zuiver uitwerken van ons karma én het aanmaken van zo min (en positief) mogelijk nieuw karma. Hierdoor komt er meer en meer ruimte in ons om contact te krijgen met ons Ware Zelf.

Eerder vertelden we dat we ons niet zozeer hoeven te richten op het aanmaken van ‘positief’ karma. Daarmee bedoelden we ‘positief’ bezien vanuit het ego. Het ego zal zich vanuit zijn wensen en begeerten op het aanmaken van karma willen richten dat zichzelf, het ego, kan blijven manifesteren. Denk hierbij aan alles wat te maken heeft met hebzucht, machtzucht, eerzucht, trots en begeerte.
‘Positief’ bezien vanuit het spirituele betekent het aanmaken van karma vanuit zuiverheid, waarmee je dingen in jezelf ontwikkelt die niet gaan over materiële zaken maar over het ontstijgen daarvan. Dingen die niet gaan over het mens-zijn maar over het Ziel-zijn.

De uitweg, weg uit de cirkel van samsara
Wanneer we uiteindelijk onze karmische rugzak kleiner weten te maken, en we in contact komen met het Hogere, wordt ons vanzelf een weg uit de cirkel van samsara voorgeschoteld. Deze weg mondt uiteindelijk uit in Zelfrealisatie en vervolgens in Godsrealisatie, wat zoveel betekent als dat je als Ziel opgaat in de eindeloze oceaan van Liefde – je wordt één met het Hogere, smelt ermee samen. Je hoeft dan niet meer te incarneren in een menselijk lichaam, je bent dan klaar met je reis.

Dit is het uiteindelijke doel van de yoga en de Essentie van spiritualiteit. Deze weg kan, zo één, twee, drie, wat abstract klinken maar zal volkomen helder zijn wanneer je ‘m mag gaan betreden.

Meditatie
Het uiteindelijke doel van alle yoga, zowel op als van de mat, is het langdurig gemakkelijk kunnen zitten in meditatiehouding. Dit is niet voor niets; in meditatie, in de stilte, is er de meeste ruimte voor het opgeslagen karma om omhoog te komen. Meditatie is tevens de plek bij uitstek om het rustvol gewaarzijn te oefenen, en zodoende het karma weg te laten stromen. Zo is meditatie, mits juist beoefend, een extreem zuiverende beoefening, en wordt het ook wel de snelweg naar bevrijding genoemd.

Wil je meer weten over hoe dit precies werkt, wat meditatie eigenlijk precies is en hoe je eenvoudig kunt beginnen? Lees dan ons drieluik over meditatie: deel 1, deel 2 en deel 3.